تراز پرداخت ها (Balance of payments)

تراز پرداخت های یک کشور چه مفهومی دارد ؟

اشخاص حقیقی و حقوقی یعنی افراد ( تجار ) , شرکت ها , مؤسسات , بانک ها و ارگان های دولتی در طول یک سال , معاملات و مبادلاتی با اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی انجام می دهند .
این معاملات و مبادلات شامل صدور و ورود کالاها و خدمات , اعطاء یا اخذ وام , انجام سرمایه گذاری و گرفتن و یا اهدای هدایای بلاعوض می باشد . 
برای اطلاع از اهمیت و اثر این معاملات و مبادلات بر فعالیت های اقتصادی کشور , معمولا آن ها را تقسیم بندی و به طور منظم ثبت می کنند .

تراز پرداخت ها سندی است که در آن کلیه ی معاملات و مبادلات اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم یک کشور با خارج به طور منظم برای مدت یک سال در آن ثبت می گردد . 
مقامات دولتی می توانند با بررسی تراز پرداخت ها , وضعیت اقتصادی کشور را در رابطه با فعالیت های داخلی و خارجی مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهند . 
منظور از اشخاص حقیقی و حقوقی مقیم یک کشور , اشخاصی هستند که محل اقامت آنها در داخل کشور قرار دارد . 
بنابراین فعالیت دیپلمات های خارجی و کارگران خارجی که به طور موقت در یک کشور فعالیت دارند طبق این تعریف در تراز پرداخت ها در نظر گرفته نمی شود .

کشور های عضو صندوق بین المللی پول با توجه به معیارهایی که این صندوق جهت تنظیم تراز پرداخت ها تعیین کرده است , نسبت به تهیه ی تراز پرداخت ها و انتشار آن اقدام می کنند . 

تراز پرداخت معمولا شامل سه حساب مستقل می باشد : 

• حساب جاری : حساب جاری , داد و ستد کالاها و خدمات را ثبت می کند .
• حساب سرمایه : حساب سرمایه , نقل و انتقال دارایی ها یا سرمایه ها را ثبت می کند .
• حساب ذخیره رسمی : تغییرات در دارایی های رسمی کشور مثل طلا , ارز خارجی , پول های بین المللی , مانند " حق برداشت مخصوص " یا SDR ( نام پول مخصوص صندوق بین المللی پول است ) و امثال آنرا ثبت می کند .

تراز پرداخت ها همانند یک حساب به شکل تی انگلیسی ( t ) می باشد که دو طرف بستانکار و بدهکار دارد . بنابراین هرگونه فعالیتی در تراز پرداخت ها به صورت مثبت و منفی ( بستانکار یا بدهکار ) ثبت می شود . 
هر داد و ستدی که منجر به پرداخت خارجیان به کشور داخلی گردد مانند صادرات کالا و خدمات ( که منجر به ورود ارز می شود ) , اخذ هدایا و ورود سرمایه , با علامت مثبت در ستون بستانکارو بر عکس , پرداخت کشور داخلی نسبت به خارجیان مانند واردات کالاها و خدمات ( که منجر به خروج ارز خواهند شد ) , اعطای هدایا به خارج و صدور ارز جهت انجام سرمایه گذاری در خارج , با علامت منفی در ستون بدهکار در تراز پرداخت هاثبت می گردد . از این رو در حساب جاری , ارزش صادرات کالاها و خدمات در سمت بستانکار و واردات در سمت بدهکار نوشته می شود . تفاوت باقی مانده ی سمت چپ از سمت راست را مانده ی حساب جاری می گویند . اگر مانده ی حساب جاری , منفی یا بدهکار باشد ( ارزش صادرات از ارزش واردات کمتر باشد ) گفته می شود کسری تجاری وجود دارد .
اگر مانده ی حساب جاری بستانکار باشد ( ارزش صادرات از ارزش واردات بیشتر باشد ) می گویند مازاد تجاری وجود دارد و اگر مانده ی حساب جاری صفر باشد ( ارزش صادرات با ارزش واردات برابر باشد ) گفته می شود موازنه ی تجاری ( نه کسری و نه مازاد ) وجود دارد . 

در حساب سرمایه , فروش زمین , کارخانه , سهام , اوراق قرضه و سایر دارایی های خارجیان و یا سپرده گذاری خارجیان در بانک های داخلی و قرض دادن خارجیان به اشخاص داخلی , در سمت بستانکار و عکس این موارد در سمت بدهکار ثبت می گردد . مورد اول را اصطلاحا ورود سرمایه و مورد دوم را خروج سرمایه گویند . 
به تفاوت سمت بستانکار و بدهکار حساب سرمایه , مانده ی حساب سرمایه گویند . 
به همین صورت اگر مانده ی حساب مثبت باشد ( ورود سرمایه بیشتر از خروج آن باشد ) می گویند مازاد حساب سرمایه وجود دارد ( کسری و توازن نیز همانند حساب جاری است ) .

چنانچه کشوری کسری موازنه تجاری داشته باشد , اما در آن امنیت و بازدهی سرمایه گذاری بالا باشد , سرمایه گذاران خارجی با وارد کردن سرمایه می توانند باعث حل مشکل کسری آن کشور شوند . 
گاهی دولت ها به دلیل حل مشکل کسری ناچار می شود از دیگر کشور ها استقراض نمایند . 

با توجه از اطلاع چگونگی ثبت نقل و انتقالات کالها , خدمات و سرمایه در تراز پرداخت ها اکنون می توانیم نمونه ی ساده ای از تراز پرداخت ها را به صورت زیر تنظیم کنیم .
البته حساب تسویه های رسمی نیز چگونگی افزایش و یا کاهش ذخایر ارزی و طلای کشور را نشان می دهد . 
اگر ستون بستانکار در تراز پرداخت ها بیشتر باشد , می گویند تراز پرداخت ها دارای مازاد است . در این صورت ذخایر ارزی و طلای کشور اضافه می شود . 
اگر ستون بدهکار در تراز پرداخت ها بیشتر باشد , گویند تراز پرداخت ها دارای کسری است . در این حالت ذخایر ارزی و طلای موجود در کشور کاهش پیدا می کند .

معمولا کشورها , تراز پرداخت ها را به دو صورت تنظیم می کنند .
نوع نخست تنظیم تراز پرداخت ها به طور خلاصه است و برای هر حساب فقط مانده ی آن حساب و یا اقلام مهم آن ذکر می شود . 
در حالی که نوع دوم به خلاصه ی فعالیت ها اکتفا نکرده و تفضیل اقلام مختلف را نیز ذکر می کند . 
معمولا تراز پرداخت ها را به طور سالیانه تنظیم می کنند .

فعالیت هایی که در طرف بستانکار تراز پرداخت های خارجی ثبت می شود را می توان به شرح زیر خلاصه کرد : 

به همین ترتیب می توان فعالیت هایی که در طرف بدهکار تراز پرداخت های خارجی ثبت می شود را به صورت زیر خلاصه کرد :

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: